Boloetse ba maoto le molomo ke boloetse bo kotsi ba likhomo, bo tšoaetsanoa haholo, ka hona bo ata ka potlako, bo na le liphello tse mpe eseng feela bakeng sa temo, empa le bakeng sa moruo oohle. FMD e fetisoa ho tloha liphoofolong ho ea ho batho, ka lehlakoreng le leng, hangata e phekoloa ntle le tšoaetso, empa ho fapana le hona ho etsahala, kahoo o lokela ho tseba ho tseba lefu lena liphoofolong ka nako.
Lefu lena ke eng
Boloetse ba maoto le molomo ke lefu la tšoaetso ea kokoana-hloko e bakoang ke li-artiodactyls tsohle, ho kopanyelletsa le liphoofolo tse hlaha, empa likhomo li hlaseloa haholo. Ho feta moo, liphoofolo li kula, ho sa tsotellehe lilemo tsa tsona, le hoja liphoofolo tse nyenyane li tšoaetsoa kapele 'me li kula haholoanyane. Ho lokela ho hlokomeloa hore lefu la maoto le molomo le ata lefatšeng ka bophara. 
Pathogen, mehloli le litsela tsa tšoaetso
Moemeli oa causative oa FMD ke kokoana-hloko e menyenyane ea liprotheine tse entsoeng ka bophara, bophara ba eona ke 10-30 nanometers feela. E na le likokoana-hloko tse nang le RNA, li-geninvirus, lelapa - Picornaviridae.
Ho ea ka thepa ea eona, kokoana-hloko ea FMD e arotsoe ka mefuta e supileng - O, A, C, CAT-1, CAT-2, CAT-3 le Asia-1, e 'ngoe le e' ngoe ea tsona e na le mefuta e sa tšoaneng. Palo ea mefuta-futa e lula e fetoha ha kokoana-hloko e ntse e fetoha 'me e hlaha e ncha.
'Me haeba phoofolo e e-na le mofuta o mong oa lefu la FMD, sena ha se kenyeletse tšoaetso le mofuta o mong oa kokoana-hloko.
Mehloli ea kokoana-hloko ena:
- liphoofolo tse kulang, ho kenyeletsa le tse nakong ea ho pata;
- ba tsamaisang likokoana-hloko (likhomo tseo ba se ba ntse ba e-na le lefu, li ka ba kotsi ka nako e fetang selemo).
Ho liphoofolo tse kulang ho ka khoneha ho lemoha kokoana-hloko ka lebese, masapo, mochini oa motsoako le likhoerekhoere, kahoo, mahlahana a maoto a maoto le a molomo ntle le mathata a kenang tikolohong e ka ntle. Phello ea sena ke ho silafatsoa ha melikong, mabala a tsamaeang, lisebelisoa tse sa tšoaneng, mekotlo ea lijo, makhulo, matamo le furu.
Baeti, likoloi, liphoofolo tse ruuoang lapeng, tse kang likatse, lintja, linonyana, li ka jara kokoana-hloko ka botsona. Likokoana-hloko tsa likokoanyana le tsona li ka ba kotsi. 
Lefu la FMD tikolohong le phela nako e telele. Kahoo, mahlaheng a lithaba, a ka 'na a ba mafolofolo ho fihlela selemong se hlahlamang, boea ba liphoofolo bo nka matsatsi a 50, liaparo tsa motho - ho fihlela matsatsi a 100, le ka matlung - ho fihlela matsatsi a 70.
Na ua tseba? Ho na le ketso e bitsoang "Cow Parade". Nakong ea ts'ebetsong ea eona, liemahale tsa cow cow fiberglass tse entsoeng ke litsebi li kenngoa literateng kapa litoropong tsa metse, ka mor'a moo libōpuoa tsena li rekisoa 'me chelete ea tsona e romelloa liphallelo.
Khomo e ka tšoaetsoa ka litsela tse latelang:
- ha u ja ka mucosa ea molomo;
- ka letlalo le senyehileng la limela le maoto;
- ka marotholloa a sefofane ha ho e-na le batho ba bangata ba kulang.
Nako ea ho ikoetlisa le matšoao a mafu a maoto le a molomo likhomo
Nako ea ho pata nako e nka matsatsi a 2 ho isa ho a supileng. Lefu lena le lula le le matla. Liphoofolo li ka ba le mefuta e 'meli ea leoto le molomo - e le sehlōhō ebile e le kotsi.
Nahana ka matšoao a mofuta o nang le boikutlo bo botle le ntshetsopele ea lefu lena:
- Ho ja lijo tse fosahetseng le ho tsuba butle.
- Mocheso o nyolohela ho likhato tse 40,5-41.5, lehare la molomo le chesa ebile le omme.
- Ho potlakela kapele le ho phefumoloha.
- Ho hana lijo ka botlalo le ho fokotseha ho matla ka tlhahiso ea lebese.
- Letsatsi la bobeli kapa la boraro ho tloha tšimolohong ea lefu lena - ponahalo ea li-bubble (aft) ka molomong, ka nko le ka mapheo a nko, mokelikeli ka hare ho bona o hlakile qalong, ebe e ba maru.
- Ponahalo ea liketso tse teng setšeng sa ho phatloha ka morao.
- Ho theoha haholo, ho thatafalloa ho ja lijo, ho nyoroa.
- Ho phatloha ha letlalo sebakeng se nang le khōla, ho na le batho ba nang le bokooa.
- Tachycardia le arrhythmia li khoneha, hammoho le mathata a tšohileng.
Bongata ba likhomo tse kulang li hlaphoheloa ka mor'a libeke tse 3-4 ho tloha nakong ea tšoaetso, ho hlokomeloa hantle le phekolo e lekaneng. Batho ba shoang tabeng ena ke ba fokolang - ho fihlela ho 0.5%. 
Lipontšo tsa mofuta o bobe oa FMD, ho phaella ho li-muphous le tsa letlalo, li latelang:
- Boemo bo sa tloaelehang ba pelo, ho kenyelletsa le pelo e senyehileng.
- Litšitiso tsamaisong ea potoloho.
- Ho tetebela maikutlo, ho tepella maikutlo.
- Ho phefumoloha ha nakoana, ho fofa.
Ka bomalimabe, foromo ena e khetholloa ke batho ba bangata ba shoang, ho fihlela ho 70%.
Boloetse ba maoto le molomo ka mokhoa o bobe bo hlokomeloa hangata ka likhomo tse nyenyane. Li-calves li fokolloa ka tsela e fapaneng: ha li le likhoeli tse peli, ha li na li-aphthae, empa li le boima haholo gastroenteritis, sepsis, myocarditis le ho tetebela maikutlong ho teng.
Bana ba kulang ha ba batle ho anyesa moriri. Ba ka se ba shoele ka letsatsi la pele, 'me tekanyo ea ho shoela e ka fihla ho 60%.
Diagnostics
Tlhahlobo ea mafu a maoto le a molomo e thehiloe ho:
- epizootological data;
- lipontšo tsa lefu lena;
- liphetoho tsa mafu a sephiring;
- liteko tsa laboratori.
Ke habohlokoa! Ha ho e-na le letšoao la pele la lefu lena le kotsi, nka mehato e potlakileng ea ho hlahlojoa kapele.
Ha likhomo kapa manamane li hlahisa li-rash molomong, sebakeng sa lebese, lipheletsong, salivation, ho hloka boits'oaro, ho tsilatsila ho hlafuna lijo, sena se lokela ho hlahisa lipelaelo tsa mafu a maoto le a molomo. 
Bakeng sa lipatlisiso tsa laboratori, marako a aft a khethiloe a e-s'o phatlohe (bonyane ligrama tse 5). Lintho tse bokeletsoeng li lokela ho kenngoa mocheng oa ho sireletsa, e leng motsoako oa glycerine e hloekileng ea lik'hemik'hale le tharollo ea phosphate buffer pH 7.4-7.6, e nkiloeng ka chelete e lekana.
Ka mor'a moo, setshelo se nang le polokelo se tiisitsoe ka tieo 'me, ka mor'a hore se phuthetsoe ka boea ba k'hothone, se koaletsoe ka setsing sa tšepe sa metsi. Tsena tsohle li fuoa litšebeletso tse sebetsanang le tsa bongaka, ho shebella mehato ea polokeho.
Le laborateng, ho sebelisa likarolo tse fapa-fapaneng tsa liketso, ho ba teng ha vaerase e bakang FMD ho thehoa. Haeba kokoana-hloko e fumanoa, ho na le lithuto tsa likokoana-hloko tse etsoang ho thusa ho fumana hore na mofuta oa mofuta oa mofuta ofe kapa ofe ke oa mofuta ofe.
Hoa lokela ho hlokomeloa hore ponahalo ea li-bubble tse nang le metsi molomong oa molomo le ka ho lema ha khomo hase kamehla e bontšang ho ba teng ha lefu le kotsi, letšoao le tšoanang le lona le tšoana le stomatitis le dermatitis, sekholopane le seoa.
Maloetse a tšoaetsanoang a likhomo a boetse a kenyelletsa: mycoplasmosis, anthrax, necrobacteriosis, endometritis, nodular dermatitis, chlamydia, brucellosis, leptospirosis, aplasmosis, actinomycosis.
Liphetoho tsa pathological
Tabeng ea mokhoa o bobebe oa lefu lena, joalokaha re se re boletse, lefu la liphoofolo tse kulang le hlaha hangata. Ha tlhahlobo ea autopsy ea batho ba shoeleng, ho na le aphthae le khoholeho ea mokokotlo ka leseli la molomo, sebakeng sa leqeba, hape le letlalo la seiponeng sa lesela, moo ho se nang moriri, molomo, likopa, sekoti le ho pota-pota.
Ka linako tse ling lisoana tsena li teng haufi le anus. 
Empa tabeng ea mafu a bohloko a FMD, ho phaella ho matšoao a ka holimo, liphetoho tsa mesifa le mesifa ea pelo li fumanoa. Ho thehiloe hore sesosa se ka sehloohong sa lefu la liphoofolo tse kulang ke tšenyo ea myocardial.
Ha tlhahlobo e ntle ea pelo le ts'ebetso ea lik'hemik'hale li etsoa, li-fox tse nyenyane tsa lesela le bohloa bo bohloa ka mokhoa oa matheba kapa lihlopha tsa boholo le libopeho tse sa tšoaneng li fumanoa.
Metsing ea morao, maoto, leleme le tse ling tse ling, mesifa ea fiber e ka fumanoa ka mokhoa oa yellowel gelatinous serous infiltrates.
Maemong a boima, nakong ea autopsy, ho fumanoa mali a bolaeang, a tsepamisitsoeng meleng, matšoafo, liphio, sebete, esita le bokong le mokokotlo oa mokokotlo. U ka boela ua fumana serous e kena ka har'a mesifa e nyenyane, metsoako e sebetsang, maboteng a mala.
Kalafo ea maoto le maoto ka likhomo
Ka lebaka la hore ho na le palo e kholo ea mefuta e fapaneng ea kokoana-hloko ea FMD, e boetse e fetoha kamehla, ha e hlahise litokisetso tsa bongaka ba bongaka bakeng sa phekolo ea lefu lena le kotsi. Tabeng ena, ntho e ka sehloohong - tlhokomelo e ntle le ho loantša matšoao.
Liketsahalo tse tloaelehileng
Mohato oa pele ke ho arola liphoofolo tse kulang ka kamoreng e fapaneng. E lokela ho ba e hloekileng, e nang le ventilation e ntle le mocheso o hloekileng. Bete e bonolo, e hloekileng e nang le thepa e nyenyane e lokela ho behoa fatše. E ka ba peat, sawdust.
Ke habohlokoa! Nakong ea ho kula, likhomo li kotsing e kholo ea likokoana-hloko tse ling le tšoaetso, kahoo ba hloka bohloeki le tlhokomelo, e le hore ba qobe ponahalo ea tšoaetso ea bobeli.
Ho fepa likhomo tse kulang feela lijo tse bonolo. Ho khothalletsoa ho fana ka motho ea buang ka phofo, joang bo botala, silage e phahameng. Etsa bonnete ba hore o fa liphoofolo metsi a hloekileng a hloekileng ka bongata bo lekaneng. 
Mekhoa e khethehileng
Karolo ea bohlokoa ho phekola likhomo ke phekolo ea libaka tse anngoeng ke lefu lena le aphthae le khoholeho ea mobu.
Ho sebelisoa mucosa ea molomo:
- Aciti ea 2 lekholong;
- tharollo ea potassium permanganate - 0,1%;
- furatsilin - 0.5%;
Haeba likokoanyana li le ngata 'me li baka bohloko, joale anesthesia e hlokahala e le hore phoofolo e ka ja ka mokhoa o tloaelehileng.
Ho etsa sena, etsa motsoako o latelang:
- Novocain;
- anesthesin;
- koporo ea sulphate.
Kakaretso ea lisebelisoa: 1: 1: 2, mme e le motheo oa ho sebelisa petroleum jelly kapa oli ea tlhapi. Mafura ana a sebelisoa libakeng tse amehang molomong nakoana pele ho lijo.
Bakeng sa ho sebetsana le liphetoho, ho na le motsoako oa tarane le oli ea litlhapi ka tekanyo e lekanang, 'me haeba ho ruruha ho hoholo ho teng, joale iodine kapa streptocid e sebelisetsoa pheko ea potassium permanganate. 
O ka nka libese tsa maoto, kaha sena se nka:
- tharollo ea formaldehyde - 2%;
- tharollo ea soda le ho feta - 0.5%;
- Emolsion ea Creolin kapa Lysol - 2-3%.
Tsena tsohle li kenngoa lijaneng tse khethehileng tse nang le metsi a hloekileng mocheso o hloekileng 'me likhomo li tsamaisoa ka tsona. Tsamaiso ena e ka holimo ea maoto e etsoa letsatsi ka leng.
Ntle le litlhare tse ka ntle, sebelisa lithethefatsi tse khethehileng bakeng sa tsamaiso ea molomo.
Bakeng sa morero ona, sebelisa:
- immunolactone;
- lactoglobulin;
- serum ho tloha mali a convalescents (bana ke batho ba seng ba ntse ba kula 'me ba hlaphoheloa).
Na ua tseba? Australia, lilemo tse 'maloa ka mor'a likhomo tsa ho ikatisa, bothata ba manyolo bo ile ba fetoha bobebe: maleshoane a moo a ne a sitoa ho a sebetsana, hobane a ne a laoloa ke litlhapi tsa liphoofolo tsa marsupial. Tsela ea ho tsoa e ile ea fumanoa, linaha tsa Afrika li ile tsa tsoa.
Maemong a boima, likhomo tse kulang li fuoa litlhare tsa pelo bakeng sa mokhoa o tloaelehileng oa ho sebetsa ha pelo. E le ho fana ka matla, ho kgothaletswa hore o kenne ka glucose ka hare kapa feela o fe phoofolo khalase ea mahe a linotsi letsatsi ka leng.
Thibelo le thibelo ea likhomo
Matšoao a kotsi joaloka mafu a maoto le a molomo a bonolo ho a thibela ho feta ho phekola. Hona joale mehato e khahlanong le bohloeki lefatšeng ka bophara e entse hore libakeng tse ngata ho na le boemo bo atlehang. Leha ho le joalo, ho na le li-foci tse fapaneng tsa lefu lena, kahoo mehato ea thibelo ke ea bohlokoa haholo. 
Litabeng tsa thibelo ea mafu a maoto le a molomo, ho na le mekhoa e 4 e sebelisoang linaheng tse sa tšoaneng:
- Ho entoa ha ho etsoe, batho bohle ba nang le tšoaetso le bao ho ka 'nang ha e-ba le tšoaetso ba felisoa ka ho feletseng.
- Ho ikoetlisa ho etsoa feela ho potoloha ha lefu lena, 'me liphoofolong li timetsoa.
- Ho entoa liente tse tloaelehileng tsa likhomo ka morero oa ho thibela libakeng tse fapaneng le leqeba, matlong, bohle ba kulang ba timetsoa, 'me thibela e etsoa hohle;
- Batho ba nang le tšoaetso ba felisoa, ho entoa mafu a mangata le mehato ea ho ikarola.
Ho tlameha ho boleloa hore mokhoa oa pele o sebelisoa feela linaheng tse tsoetseng pele tse nang le moruo o matla, kaha o tlisa tšenyo e khōlō ea lintho tse bonahalang. Tse ling kaofela li sebelisoa ho nahanisisa ka boemo, libaka le sebaka sa nts'etsopele ea liphoofolo.
Mehato e thibelang e kenyelelitse taolo ea litšebeletso tsa bongaka bo fokolang meeling ea linaha, ho phethahatsa mekhoa e metle ea mekhoa ea ho ntlafatsa setso sa bohloeki mekhatlong ea likhomo le har'a baahi. Ho phaella moo, taolo ea ho tsamaea ha liphoofolo, phepelo ea lihlahisoa le lisebelisoa tse tala ho hlokahala.
Ke habohlokoa! Lefu la FMD le hanyetsanoa le lik'hemik'hale tse ngata tseo ka tloaelo li sebelisetsoang ho silafatsa lisebelisoa, mohlala, ho lahla mali. Ho molemo ho tšoara matlo a nang le tšoaetso le tharollo ea karolo ea 2% ea formaldehyde le karolo ea 1-2 lekholong ea caustic soda.
'Me qetellong, ho thibela malwetsi, e etsoang masimong a mangata le mapolasing a likhomo, ho nkoa e le tekanyo e matla ea thibelo khahlanong le maoto le maoto. 
Bakeng sa ho etsa li-serum tse khethehileng, ho boetse ho sebelisoa liente tse fumanoang mali a li-virus. Ha khomo e entoa ka lekhetlo la pele, joale ka mor'a matsatsi a 21, e etsa hore e itšireletse ka nako e telele.
Ho akaretsa, a re re boloetse ba maoto le molomo ha ho pelaelo hore ke lefu le kotsi haholo la likhomo. Ho bohlokwa haholo ho tseba ka ho hlaka matšoao a eona a pele e le hore u nke mehato ea phekolo ka nako, hobane setsing sa pele ho bonolo haholo ho etsa sena.
Ho feta moo, ho hlahlojoa le ho tsebahatsa ha kokoana-hloko e itseng ea FMD ho tla emisa ho ata ha eona libakeng tse kholo. Mehato ea thibelo le thibela malwetsi e tla thusa ho qoba mathata a joalo ka ho feletseng. Hlokomela likhomo tsa hau, hammoho le bophelo ba hau!
